اهمیت خواندن (سطح کودک و نوجوان)

قبل از پرداختن به مساله فعالیت­ های سوئد برای خلق شهروندانی مطالعه­ گر، در ابتدا به طرح دیدگاه و چشم ­اندازی که این کشور در اهمیت مطالعه در حوزه ­های گوناگون و نقش آن در فرد و اجتماع دارد می ­پردازیم. پس از دریافت مختصری از اهمیت و ضرورت توسعه مطالعه ­گری نزد مراکز ذی­ربط سوئد به عنوان مقدمه، نگاهی اجمالی به جدیت آنها در سیاست­گذاری برای تحقق و توسعه روحیه مطالعه­ گری در میان شهروندان این جامعه می­ پردازیم. 

اهمیت روحیه مطالعه­ گری

در پاییز سال ۲۰۱۶، دولت یک هیئت نمایندگی مطالعه ­گری را تاسیس کرد. که این یکی از گام­هایی بود که در جریان فرایندکلی توسعه مطالعه ­گری که از سال­های بسیار دورتر شروع شده بود برداشته می­ شد. رهبری این هیئت به عهده کتابدار شهر به نام "کتی هافلین" گذاشته شد. این هیئت نمایندگی بخشی از ابتکار دولت تحت عنوان زیبای "همه سوئد برای کودکان می­خواند" است. این به نوعی نشانگر راهبرد آن­ها در "شروع فرایند طرح مطالعه­ گری با کودکان" نیز هست. ماموریت عمده هیئت مبتنی است بر هماهنگی کلیه تلاش­ هایی است که برای سوادآموزی در داخل و خارج از مدرسه صورت می­ گیرد.

وزیر فرهنگ و مردم­سالاری آلیس کوهنکه و وزیر آموزش و پرورش گوستاو فردیدین در سمینار هیئت نمایندگی مطالعه ­گری تحت عنوان "اهمیت مطالعه". این دو در سمینار هیئت نمایندگی مطالعه­گری درباره اهمیت مطالعه صحبت کردند.

      در مباحث این سمینار و مباحث پیرامونی و بعد از آن بر سه محور اصلی تاکید شد:

1.  مهارت در خواندن یا قادر بودن به مطالعه، درک معنای کلمات و توانایی در مدیریت یک متن نه تنها برای حضور و هم عضوی از یک جامعه به ویژه مردم­سالار بودن مهم است، بلکه خواندن می تواند درهای جدیدی را بر روی ما باز کند و با جهان­ بینی­ های دیگر مار را آشنا کند؛ بلکه مار را در جاذبه و تمایل به خواست زندگی ترغیب می­کند. ادبیات برای بسیاری منبع الهام در پیدایش بینش­ های جدید است و به آنها این شجاعت را می­دهد تا در سوق تمایل و گرایش­های خود در زندگی بر اساس این نواندیشی ­ها موفق عمل کنند. آلیس کوهنکه، وزیر فرهنگ و مردم­سالاری در این مورد  می­گوید: "این امر ما را در زمینه توسعه انسانی کمک می­کند و این حق هر کودکی است که از آن برخوردار باشد".
2.  توانایی خواندن و نوشتن نقشی اساسی در فرایند مشارکت فرد در جامعه مردم­سالار بازی می­کند. بدیهی است که شما باید قادر باشید نظر خود را در قالب معین و مدونی ارائه دهید، باید قادر باشید چشم ­اندازهای عینی فراتر از چارچوب­ های صرفا ذهنی خود را ببینید و همینطور بتوانید تجربیات خود را در منظومه روشنی بیان کنید. گوستاو فرویدولین، وزیر آموزش و پرورش میگوید: "بنابراین باید به دنیای بزرگسالان به طور کامل و تمام عیار کمک کرد تا بتوانند یک فرهنگ آموزشی بسازند، دنیایی که تمام کودکان دارای شرایط مناسبی برای یادگیری خواندن و نوشتن باشند، و از این رو قادر باشند همانند یک شهروند جامعه به شکوفایی و خود تحققی مطلوب خود برسند.
3. خواندن یک جستجوی بنیادین برای دستیابی به هنر انسان بودن است؛ مطالعه به ما فرصت می­دهد تا یک زبان غنی را تسخیر کنیم مهارتی که خد یکی از مهم ترین پیش­ نیازها برای پیمایش دنیای پیچیده است. برای اینکه کودکان و نوجوانان بتوانند یک زبان غنی را تسخیر کنند، در ابتدا باید انگیزه و تمایل خود را برای خواندن توسعه داده و به تقویت آن بپردازند، هم در مدرسه و هم در خارج از مدرسه. تلاش­های اولیه، که عمدتا انگیزشی هستند، نقش عمده­ای را در کوشش و پایداری دانش ­آموزان برای جستجو و کسب مداوم دانش و توسعه اجتماعی دارند. بر همین اساس حضور پیوسته بزرگسالان در مجاورت فرزندان، از سنین کودکی در خانه، و هم در دوره پیش دبستانی، از اهمیت زیادی برخوردار است، آن­ها به طور مستمر باید برای کودکان کتاب بخوانند. کتی هوفلین، رئیس هیئت مطالعه­ گری می­گوید: به همین ترتیب، بسیار مهم است که مطالعه در اوقات فراغت کودکان و نوجوانان به عنوان الگوهای فرحبخش زندگی تثبیت گردد، همانگونه که ورزش کردن و یا حضور در انجمن­ها توسط بزرگسالان به هنگام اوقات فراغتشان، به عنوان الگوهای پذیرفته شده در حیات فردی و اجتماعی وجود دارد.

هدف از سمینار و نوع شرکت­ کنندگان

ایجاد نوعی هم افزایی علمی از سوی اقشار گوناگون جامعه برای گردآوری هرچه بیشتر تجربیات در راستای پربارتر شدن طرح اصلی "خلق شهروند مطالعه­ گر" بود. در این سمینار سعی شد در جریان فرایند تحقق این طرح به یکی از سطوح مهم جامعه که سطح کودک و نوجوان است، بستری مشترک برای گفتگو میان صاحبنظران این حوزه ایجاد شود. گردآوری اندیشه ­ها و تجربیات افراد دست­اندرکار و هم محققین از دستآوردهای مهم این سمینار بود. راهکارهایی که کودک و نوجوان را برای مطالعه در داخل و هم خارج از مدرسه آماده و تربیت کند. در میان شرکت کنندگان این سمینار از گروه ­های گوناگون ذی­ربط شرکت داشتند، افرادی چون: نمایندگان ادارات فرهنگی و آموزشی، مربیان کتابخوانی و نویسندگی­، کتابداران کتابخانه­ های عمومی و مدارس، نمایندگانی از انجمن­ ها، سازمان­ های ذی­نفع و سازمان­ های شورای دانش آموزی.

کار هیئت نمایندگی مطالعه­ گری

کار آغازین و ضروری هیئت نمایندگی مطالعه ­گری این بود که در ابتدا یک مرور کلی در مورد آنچه که تا کنون انجام شده است داشته باشد. در خلال این مرور بررسی نماید که چه بخش ­هایی از کار به خوبی انجام شده است و دارای اثرات مثبت نیز بوده است، که در این صورت آن بخش را توسعه دهند؛ و بر عکس آن، هر آنچه که در جایی به عنوان کاستی مشاهده می­شود برطرف شود، و با تدوین برنامه­ هایی در بهبودی آن بکوشند.

      یکی از فرازهای قابل توجه در مراحل کار هیئت نمایندگی مطالعه­ گری این بود که آن­ها تشخیص دادند  برخی حوزه ­ها وجود دارند که به طور خاص برای درک مطلب کودکان به هنگام مطالعه از اهمیت ویژه­ای برخوردارند. و همینطور بعضی از زمینه ­ها نیز وجود دارند که در ایجاد و بهبود انگیزه و تمایل قوی­تر برای مطالعه در میان گروه سنی کودک و نوجوان بسیار موثرند (که متاسفانه در متن اصلی به این حوزه ­ها و زمینه ­ها مستقیما اشاره نشده است). از جمله موارد دیگری که مورد تاکید و توجه این هیئت قرار گرفت مساله توانایی و قابلیت خود معلمان در مسائل خواندن و نوشتن است، چرا که نقش بزرگسالان به عنوان الگوهای اولیه در زمینه مطالعه از اهمیت بالایی برخوردار است. {یکی از اولین عوامل جامعه­ پذیری و انتقال فرهنگ در دوران شکل­ گیری شخصیت کودکان و نوجوانان و به ویژه کودکان، والدین و معلمان است}نقش معلمان در دوران پیش دبستانی و دبستانی و همینطور شکل عملکرد کتابخانه مدرسه به عنوان یک منبع آموزشی از عواملی هستند که برای مراحل آغازین و زیربنایی گرایش مطالعه­ گری کودکان و نوجوانان از اهمیت پایه­ ای برخوردارند.

ابتکار عمل دولت در توسعه مطالعه­ گری:

هیئت نمایندگی

مأموریت هیئت نمایندگی مطالعه­ گری، ایجاد هماهنگی میان تلاش­های ارتقاء مطالعه­ گری در داخل و خارج از مدرسه است. شماری از زمینه ­های مناسب برای اقدامات و ابتکارات خوب وجود دارند: در فعالیت­ های مدرسه، حیات فرهنگی جامعه، انجمن ­ها و کلوپ­ های ورزشی و...، که برای استفاده از هر یک از این زمینه­ ها باید برنامه خاص خود را طراحی کرد. هدف از هماهنگی افزایش اثر آنها است. این سرمایه­ گذاری در فراهم آوردن شرایط مساوی بیشتر برای همه کودکان و نوجوانان در افزایش توانایی مطالعه آن­ها سهیم است. این کمک می ­تواند به نحوی انجام شود تا برای کسب توانایی­ های لازم و همچنین رضایت­بخش در مطالعه­، همراه با تجربه­ای سرگرم کننده باشد تا محرک­های بیرونی نقشی انگیزشی پیدا کنند. پایان این ماموریت برای اواسط سال ۲۰۱۸ تعریف شده بود.

آغاز مطالعه کتاب:  الهام­گری مطالعه برای والدین دارای کودک نوپا در نواحی آسیب­ پذیر اقتصادی – اجتماعی

دولت "شورای فرهنگی ابتکار پیشرو آغاز مطالعه کتاب" را گسترش خواهد داد، شورایی که هدف آن مبتنی است بر انگیزش آغازین دوره رشد زبانی و مطالعه ­گری کودک. مخاطب این ابتکار والدینی را شامل می­ شود که دارای فرزندان کوچک هستند. شورای فوق در پی گسترش این معناست است که، مهمترین امر آن است که مراقبت­ های بهداشتی کودک و کتابخانه­ های عمومی دست در دست هم به نحوی کار کنند که کودکان را به سطحی سوق دهند که الهام­ها و اطلاعات ذهنی آنها معطوف به مطالعه باشد. هم اکنون بخش­هایی از برنامه (Bookstart) آغاز مطالعه کتاب مناطق آسیب پذیر اقتصادی – اجتماعی را مورد هدف خود قرار داده است و دولت خواهان آن است که تلاش­های خود را در بیشتر در حوزه­ های شهرداری­ ها و مناطق متمرکز کند.

گسترش ارتقاء مطالعه به کتابخانه­ های پیش دبستانی و دبستانی

برنامه ارتقاء مطالعه­ گری یک تلاش آموزشی مستمر در توسعه زبان، خواندن و نوشتن، برای آموزگاران در مدارس پیش دبستانی، دبستانی و متوسطه و دیگر اشکال مدرسه است.

      آموزش مداوم با هدف توسعه کیفیت تدریس از طریق مجهز نمودن معلمان به ابزارها و چشم ­اندازهای بیشتر برای امر توسعه خواندن و نوشتن دانش آموزان. دولت در نظر دارد برنامه ارتقاء مطالعه ­گری را گسترش دهد تا حدی که معلمان پیش دبستانی و کتابداران مدارس را نیز شامل شود.

اصلاحات بیشتر برای رشد و ترقی خواندن

علاوه بر تلاش­ های انجام شده در کل سوئد، دولت متحمل شماری اصلاحات اضافی علاوه بر کار با کودکان است، تا مطالعه ­گری در خود وزارت آموزش و پرورش و وزارت فرهنگ نیز تقویت شود. این­ها شامل برنامه آزمون تضمین توانایی خواندن- نوشتن در مقطع دبیرستان، تقویت توانایی­ ها و صلاحیت­ های تخصصی معلمان در مدرسه، تقویت کتابداران در کتابخانه ­های مدرسه و استراتژی کتابخانه ملی است.

مناظرات و سیاست­ های عمومی ۲۰۱۷- ۱۹۴۵ (سطح شهروندی)

ارتقاء شیوه­ های عملی و تجربی برای ایجاد شهروندانی مطالعه­ گر یکی از ابزارهای مهم سیاسی است که مبتنی است بر یک برنامه بلندپروازانه هدفمند برای خلق شهروندانی مولد و مردم­سالار و همینطور ایجاد یک احساس قوی در میان کل مردم به عنوان یک جامعه ملی (ملت­ سازی و هویت ملی). سیاست مطالعه­ گری مردم اغلب از چشم­ اندازهای غالباً تعلیم­ پذیر معین و یا بر پایه نهادی مورد مطالعه قرار می­گیرد.

تاریخ آغاز این برنامه مطالعاتی:

۱/۱/۲۰۱۸ 

تاریخ پایان:

۳۱/۱۲/۲۰۲۰

      هدف از این پروژه ایجاد یک فهم درست از این موضوع است که چگونه عادت مطالعه­ گری مردم سوئد، به طور عمومی، از سال ۱۹۴۵ تا سال ۲۰۱۷، به عنوان یک مساله سیاسی مورد بحث قرار گرفته است. نمونه­ های منتخب از سه حوزه سیاست و مناظره از طریق تحلیل گفتمانی مورد بحث قرار می­گیرند: ۱) ادبیات و میانجی­گری ادبیاتی؛ ۲) کتابخانه های عمومی و ارتقاء مطالعه؛ ۳) وتعلیم و تربیت و آموزش مطالعه.

     خاستگاه این پروژه به مباحث معاصر برمی­گردد و ریشه در متون سیاست­گذاری و مباحث رسانه ­ای مربوط به آن دارد. از مباحث مورد توجه خاص آن عبارت­ اند از: چگونه می­توان شهروندان مطالعه ­گر را به تدریج و در یک پروسه زمانی تعریف شده بوجود آورد؛ انواع مطالعه مطلوب یا نامطلوب کدامند؟؛ و اینکه چگونه تحقیقات و شواهد علمی می­توانند به جریان استدلال­ها در مناظرات علمی یاری برسانند؟ در مقایسه با مطالعات قبلی، این پروژه شامل چندین حوزه سیاست گذاری می­شود که لازم است روابط بین این حوزه­ ها مشخص شوند. این طرح کلان (پروژه) از اهمیت وسیعی در زمینه علوم اجتماعی برخوردار است؛ چرا که خالق یک درک عمیق از جریان تاریخی فرمول­ های سیاست­گذاری معاصر در زمینه مطالعه است، امری که البته غالباً به عنوان یک موضوع جدید فهم می شود.

مدیر پروژه

• Hse Hedemark ، دانشگاه اوپسالا

 

محققان / همکاران

Lindsköld ، Linnéa

مدرس ارشد؛

 ۰۳۳-۴۳۵۴۰۵۶

linnea.lindskold@hb.se

لوند ، آنا هامسون

مدرس ارشد؛

۰۳۳-۴۳۵۵۹۹۱

anna.lundh@hb.se

(برخی حوزه ­های مطالعاتی،مجریان آن­ها و یا زیر مجموعه­ های مطالعاتی)

• کتابخانه و علوم اطلاعات

• مجری: مدرسه عالی کتابداری سوئد
• گروه ­های تحقیقاتی

• کتابخانه ­ها، فرهنگ و جامعه

• مطالعات کتابخانه­ های عمومی فعال

• تجربه­ های اطلاع رسانی

• تمرکز و توجه گروه تحقیقاتی  بر روی مطالعات کاربران

• تمرکز اصلی مطالعات در:

• مرکز تحقیقات سیاست فرهنگی (KPC)

• پشتیبانی مالی

• شورای تحقیقات سوئد

ملاحظه:

از ویژگی­های مطلوب این برنامه مطالعاتی این است که سعی داشته سطوح بیشتری از جامعه را مورد مطالعه و یا پیمایش قرار دهد، گرچه سطح بندی روشنی از گروه­ های سنی و ویژگی­ های یادگیری هریک و همینطور تقسیمات مربوط به انواع گوناگون عوامل مطالعاتی و ویژگی­ های هر یک، (مانند: کتاب، رسانه­ ها، متون آموزشی تحصیلی و...) به دست نداده است.

      از طرف دیگر، اهداف ذکر شده برای این برنامه کلان یا پروژه از تناسب کاملی برخوردار نیست. چرا که شهروندان مطالعه ­گر می­توانند به شهروندانی مولد تبدیل شوند اما برای ایجاد فرهنگ مردم­سالار و همینطور برای ایجاد یک احساس قوی در میان کل مردم به عنوان یک جامعه ملی (ملت­ سازی یا هویت ملی)، سیاست مطالعه­ گری یک سیاست ناقص و صرفا یک سوم از ابعاد ایجاد یک فرهنگ را شامل می­شود. چرا که سیاست مطالعه ­گری صرفا بعد شناختی جامعه را تقویت می­کند و در ایجاد احساسات و ارزش ­های مردم ­سالار ناتوان است. و همینطور است در خصوص مساله ملت­ سازی و ایجاد یک هویت ملی- فرهنگی برای شهروندان. در موضوع اخیر شهروند به عنوان یک موضوع سیاسی در نظر گرفته می­ شود و موضوع برنامه ­های آموزشی صرف قرار نمی­ گیرد. فرایند برنامه ملت­ سازی و ایجاد و تقویت هویت ملی برنامه خاص خود را از طریق کلیه مراکز و هم ابعاد گوناگون دخیل در این امر شکل می­دهد، امری که بسیار فراتر از یک برنامه ایجاد شهروند مطالعه­ گر است.